Willem over zijn Fiat Panda 100 HP: 'De motor heb ik de Ferrari-behandeling gegeven.'

Vanwege het regenachtige weer gaan we weer in de auto zitten om op Willem te wachten. Totdat een zwaar grommende en sputterende motorsound de autoruiten doen trillen. Een blik naar buiten maakt duidelijk waar het vandaan komt. In 1980 noemde Fiat zijn nieuwe kleine instapper naar een wat sullige Chinese knuffelbeer met de potentie van een treurwilg. 

Schrijf je in voor onze gratis nieuwsbrief en mis geen liefhebbersverhaal!

Willems Fiat Panda 100HP doet eerder denken aan een woeste grizzly. Een verlaagd onderstel, buitenmaats lichtmetaal en een uitlaatpijp met de diameter van de Nordstream-gasleiding onderstrepen de akoestische communicatie. De booskijkers boven de koplampen zijn eigenlijk overbodig. Deze Panda wil niet geaaid, laat staan geknuffeld wil worden. Respect is wat-ie wil!

Fiat Panda 100 HP van generatie 169

Zo woest als de Panda oogt, zo blij en goedmoedig is zijn berentemmer Willem. Maar voordat we hem het hemd van het lijf vragen, gaan we even terug naar 2003, het jaar dat dit type Panda op de markt kwam. Tijdens de ontwikkeling van het nieuwe model droeg hij de interne codenaam 169. Ook onder liefhebbers is dat tegenwoordig een veelgebruikte aanduiding. 

Eigenlijk had Fiat de modelnaam ‘Gingo’ in gedachte, maar omdat verwarring met de Renault Twingo op de loer lag, besloot Fiat om de typeaanduiding van de eerste generatie te handhaven.

MPV-trekjes

Behalve zijn naam en de 54 pk sterke, 1,1-liter viercilinder motor, had de Panda 169 weinig gemeen met zijn voorganger. Hij had standaard een vijfdeurs carrosserie gekregen, met stijlkenmerken van de destijds zo populaire MPV. Dat zorgde voor een hoge zitpositie en bovengemiddeld veel ruimte. Aan de achterkant vielen de achterlichten à la Volvo V70 op. Van opzij sprong de aparte daklijn ter hoogte van het derde zijruitje in het oog. 

De Europese autopers was enthousiast en kende de Panda de titel Auto van het Jaar 2004 toe. De fabriek in het Poolse Tychy moest flink aan de bak. Want na twintig jaar bleken talloze autokopers hard aan een nieuwe Panda toe te zijn. Binnen twee jaar werd het half miljoen al aangetikt en in 2012 stopte de teller voor de Fiat Panda 169 bij ongeveer 2,2 miljoen stuks.

Fiat Panda 100HP maakt entree in 2006

In zijn bijna tienjarige carrière werd de Panda 169 vaak bijgepunt, met name op technisch vlak. Er kwamen modernere en grotere motoren, vierwielaangedreven versies en talloze nieuwe uitvoeringen. Het sportieve topmodel, dat officieel Panda 1.4 100HP Sport heet, liet op zich wachten tot 2006. De 100 pk sterke 1,4-liter viercilinder zestienklepper, bezorgt de Panda een honderdsprint van 9,5 seconden en een topsnelheid van 185 km/h.

Wat maakt de Panda 100HP nog meer speciaal?

Om die grote potenza in zakformaat te beteugelen, monteerde Fiat bij de 100HP ook schijfremmen op de achteras. Tevens werden vering en demping aangepast. Een zesversnellingsbak hield het motor­toerental bij autobahnsnelheden in toom. 

Het oog wil natuurlijk ook wat en daarom hadden de Italianen de Panda opgeleukt met 15-inch lichtmetaal, een achterspoiler, een verchroomde eindpijp voor de uitlaat en extra dikke, aangepaste bumpers. De bestuurder werd verblijd met een ­multifunctioneel sportstuur en sportstoelen. Maar voor Willem van der Spruit was dat alle blijkbaar niet genoeg  ...

'Hobbyen begon met Opeltjes Kadett'

“Het hobbyen met auto’s zat er bij mij al vroeg in. Eigenlijk ben ik daar direct na mijn Zündapp-periode mee begonnen. Op mijn zeventiende haalde ik in militaire dienst mijn rijbewijs en toen heb ik me vrijwel meteen op Opeltjes Kadett C gestort. Daar heb ik er heel wat van versleten. Zo heb ik een Kadett C Rallye Coupé helemaal uit elkaar getrokken en gerestaureerd.

Lees ook Hans over zijn Alfa Romeo 156 GTA: "Na één keer rijden, móést ik 'm hebben!"

Ik heb geen autotechnische achtergrond, maar ik ben best handig. Als je dan ook nog de boekjes van Olyslager gebruikt, handige vrienden hebt en niet bang bent de handen uit de mouwen te steken, komt het uiteindelijk goed. Bovendien is het ontzettend leuk. 

“Daar stond mijn droom-Panda, tussen een Porsche 911 en een Maserati.”

Maar je weet hoe dat gaat. Op een gegeven moment krijg je kinderen en neemt het gezinsleven de vrije tijd over. In die periode reed ik voor mijn werk in een bedrijfsbus, maar rond 2005 kochten mijn toenmalige vrouw en ik een Panda als tweede auto. Een zilvergrijze 1.2 Dynamic met panoramadak. Niet lang daarna kwam de eerste Panda 100HP, die ik toen al hartstikke geinig vond.”

Fiat Multipla en Renault Espace als tussenstations

Daarna volgden een Fiat Multipla (‘fantastische wagen!’) en een Renault Espace, totdat er op een gegeven moment geen grote gezinsauto meer nodig was. “Op zeker moment reed ik eigenlijk alleen nog in mijn bedrijfsbus, maar rond 2018, 2019 begon het toch weer te kriebelen en besloot ik op zoek te gaan naar iets leuks.

Panda met klimaatregeling én panoramadak

Vanwege de goede herinneringen aan de eerste Fiat Panda 100HP, stond die boven aan mijn lijstje. De eerste, een zwarte, vond ik in Duitsland. Fijn karretje, maar na een tijdje miste ik een panoramadak en climate control. Dat werd natuurlijk een enorme zoektocht, want die opties zijn los van elkaar al niet veel verkocht en gecombineerd is het een speld in een hooiberg. 

Na die Duitse tweedehands Fiat Panda 100HP kocht ik een andere, iets mooiere, maar ook zonder de gedroomde opties. Die vond ik wel bij een in nieuwstaat verkerende rode Panda 1.2 Emotion. Die kocht ik erbij en het wilde idee ontstond om van beide Panda’s samen de perfecte 100HP te maken.”

100HP Squadra Olanda

Binnen het 100HP Squadra Olanda, een groep van ruim zestig 100HP-enthousiastelingen, was Willems ombouwproject uiteraard bekend. En hij was nog maar net begonnen, of hij kreeg via de tamtam te horen dat een autohandelaar in Hoofddorp Willems droom-Panda te koop had staan. 

“Daar stond-ie, tussen een Porsche 911 en een Maserati. Hij kwam van de eerste Nederlandse eigenares en er stond maar 53.000 kilometer op de teller. Helaas wist die handelaar ook wel dat hij een bijzonder karretje in huis had, dus ik heb er het nodige voor betaald. Gelukkig was ik nog maar nauwelijks met het ombouwproject van die andere twee egonnen, zodat ik de rode Panda nog kon inruilen. De zwarte HP heb ik binnen de club verkocht.”

Een Panda 100HP, maar dan 'een beetje exclusiever'

Je zou zeggen dat Willem vervolgens met een smile van oor tot oor stad en land ging afrijden om Jan en Alleman zijn nieuwe aanwinst te tonen. Nee dus. Omdat-ie de auto ‘een beetje exclusiever wilde maken’, pakte hij zijn oude hobby weer op en ging hij meteen met de 100HP aan het werk. 

“Het was niet m’n dagelijkse auto, dus ik kon rustig aan doen. Ik had een bepaald plaatje in mijn hoofd hoe ik 'm wilde hebben, en na drie jaar tijd, is-ie helemaal af. Het laatste karwei was het bekleden van het Abarth-stuur met hetzelfde leer als de stoelen en het hydrodippen van de spaken.”

Pardon, hydrodippen? Willem: “Dat is een geweldige techniek om een print duurzaam over te brengen op een 3D voorwerp. Daarmee krijg je een heel mooi, naadloos effect. Daar heb ik veel details in en om de auto, zoals de spiegelkappen en de antenne een carbonlook mee laten geven.”

Technische tuning Panda 100HP

Prachtig, die uiterlijkheden, maar gezien het motorgeluid en de overmaatse wielen van de Panda, vermoeden we dat Willem de techniek ook niet ongemoeid heeft gelaten … “Klopt, daar ben ik mee begonnen. De draagarmen zijn nieuw, waarbij de rubbers zijn vervangen door stijvere paarse Powerflex-bussen. 

De achteras heeft plaatsgemaakt voor een exemplaar van een Fiat 500 Abarth. Een veel stijvere achteras met stabi-­stang die 3 centimeter breder is als de standaard achteras, zodat ik voor de bredere velgen die eronder zitten, geen spacers meer nodig heb. De originele 15-inch wielen zijn vervangen door 17-inch exemplaren met 215/35 banden.”

“Als ik eenmaal begin, wil ik ook alles nieuw hebben, tot het kleinste moertje of boutje aan toe.”

“Ook de uitlijning is aangepakt. Rondom is het camber 3 graden negatief, zodat de wielen aan de onderkant meer naar buiten steken dan aan de bovenkant. Dat zorgt in snelle bochten voor meer grip. Maar ook de fusees zijn vernieuwd, de lagers, remmen, schijven, eigenlijk alles. Misschien ook wel heel veel wat niet nodig was, maar als ik eenmaal begin, wil ik ook alles nieuw hebben, tot het kleinste moertje of boutje aan toe, uiteraard originele onderdelen.”

Spaghetti onder de motorkap

Een blik in de motorruimte leert onmiddellijk dat Willem ook hier flink tekeer is gegaan. Maar dan wel in positieve zin, want alles oogt perfect. “De motorsteunen zijn van DNA, een Italiaanse fabrikant van tuningonderdelen. Daar kwam ik bij via iemand uit de 100HP-club, want we maken elkaar allemaal gek natuurlijk, haha. Ik heb de ‘paarse’ variant, die de boel wat stijver maakt, maar waarmee ook nog normaal te rijden valt. Sterker nog, doordat de motor nauwelijks meer beweegt, wordt de tractie er veel beter van. Je hebt ook nog een zwarte versie, maar die is puur voor het circuit bedoeld.”

Verder vallen ons het sportluchtfilter op, en een glimmend potje, eveneens van DNA. “Dat is een oil catch can, die de olie uit de carterventilatie opvangt, zodat die niet in het inlaatspruitstuk terechtkomt en het inlaattraject vervuilt.”

Een Panda die eruitziet als een grizzlybeer, moet natuurlijk niet klinken en bijten als een tandeloze knuffelteddy. Om die reden heeft Willem ook het originele uitlaatsysteem vervangen. Bij een Italiaan doe je dat uiteraard om te beginnen met een spaghettispruitstuk, maar ook alles wat daarna komt, is aangepast in rvs.

Van 100 naar 140 pk

Om de ongeblazen motor zelf te kietelen, viel nog niet mee. Willem: “Door de ECU (electronic control unit, red.) te herprogrammeren, valt er wel meer vermogen uit te halen, maar zodra je de motor afzet, ben je dat weer kwijt, hij slaat het niet op. Dat leek dus een mission impossible. Maar opnieuw via iemand in de club hoorde ik dat er in heel Europa één iemand is die dit weet omzeilen: een gozer in - uiteraard - Turijn.

Na overleg wat ik wilde - wat pops & bangs bij 3000 toeren, da’s toch wel leuk - heb ik een splinternieuwe ECU aan hem opgestuurd. Na een paar weken kreeg ik hem weer getuned terug. Samen met de scherpere nokkenassen die Beek Auto Racing erin heeft gezet, zou de motor nu zo’n 140 pk moeten hebben. Hij is ook best snel, maar eigenlijk vind ik dat de power er iets te laat inkomt. Wel trekt-ie door tot 7500-8000 toeren!”

“In Duitsland heb ik er 200 km/h mee gereden, maar dan voel je toch wel dat-ie een beetje licht wordt ...”

Mooiste Panda van de meeting

“Op weg naar een internationale 100HP-­meeting in Duitsland heb ik er ongeveer 200 km/h mee gereden, maar dan voel je toch wel dat-ie in lange bochten een beetje licht wordt. Op die meeting heb ik trouwens nog de eerste prijs voor de mooiste Panda 100HP in de wacht gesleept. Hartstikke leuk dat anderen ‘m ook mooi vinden, maar ik doe het allemaal puur voor mezelf.

Soms vraag je je ook wel af waaraan je begonnen bent, zoals de ‘Ferrari-behandeling’ van de motor. Daarvoor heb ik de cilinderkop gespoten met rode krimplak, maar om die op de juiste manier te laten opdrogen, is heel lastig. Het mag niet te snel, tegelijkertijd moet de lucht de ideale temperatuur hebben en mag-ie niet te vochtig zijn. Met veel kunst- en vliegwerk is het toch gelukt.”

Géén mini-burgerbusje

Uiteraard gaan we een stukje met de super-Panda rijden, al zijn we bijna bang om het schitterende grijs-rode leer vuil te maken. We waren vergeten hoe hoog de zitpositie is; dit was inderdaad echt een soort mini-mpv. Maar zodra je de sleutel omdraait, vervliegen alle associaties met brave burgerbusjes voor het vervoer van gezinnen met kleine kinderen.

“Deze Panda vindt kinderen misschien wel leuk, maar dan om met huid en haar op te vreten.”

Brullen als een bezetene

Deze Panda vindt kinderen misschien wel leuk, maar dan om met huid en haar op te vreten. Hij gromt, ploft en brult als een bezetene, en eigenlijk verwachten we dat-ie onze rug en ingewanden een wasbordbehandeling zal geven, maar het veercomfort valt alles mee. Hetzelfde geldt voor de grip. Ondanks het kletsnatte wegdek, reageren de voorwielen niet als doorgedraaide bromtollen op een overenthousiaste gasvoet.

Het motortje hangt best lekker aan het gas, maar pas boven de 3500-4000 toeren laat de 100HP écht zien wat-ie kan; zoals het vernederen van veel grotere auto’s … Veertig jaar na de beroemde reclamespot voor de oer-Panda kunnen we nu zeggen: met Willems Fiat Panda lach je pas écht iedereen uit!