Fiat Multipla lelijk? Voor Harry was het liefde op het eerste gezicht
Fiat Multipla-rijder Harry Vaarkamp (1951-1924) kreeg de liefde voor auto’s en Italië met de paplepel ingegoten. Maar van iemand die opgroeide met de Italiaanse designtraditie, verwacht je niet dat-ie verliefd wordt op ‘de lelijkste auto ooit’ ...
Toen de Fiat Multipla in de wieg lag, was al het kraambezoek het roerend met elkaar eens: wat een líéf kind. En om nu te zeggen dat-ie na 25 jaar goed is opgedroogd … Niet echt, een schoonheid zal het kind van moeder Fiat nooit worden. Toch zijn we dol op de Italiaanse MPV.
Meer youngtimerverhalen lezen? Meld je aan voor de nieuwsbrief!
Welke verzekering je ook kiest, met Univé ga je binnen 10 minuten voordelig en goed verzekerd de weg op.
Sterker nog, wanneer we 'm zien staan, heeft-ie hetzelfde effect op ons als een ronddartelende boxer of Engelse bullterriër. Beide hondenrassen zijn niet moeders mooiste, maar ze stralen een aanstekelijke vrolijkheid uit. Kijk toch eens naar die vier ondeugende kraalogen, de ‘lachende’ wieldoppen en de enorme ruitpartij die hij als een tapse feestmuts boven op z’n plaatwerk draagt.
Fiat Multipla 'Lelijkste Auto ter Wereld'
Dat de Fiat Multipla door diverse media werd uitgeroepen tot ‘Lelijkste Auto ter Wereld’, is voor ons niet relevant. Wel dat-ie behalve vrolijkmakend leuk, ook ongelooflijk praktisch is, zeker gezien z’n compacte afmetingen. Niet voor niets verkoos het Britse TopGear de Multipla drie jaar op rij tot Family Car of the Year. Door zijn ‘spraakmakende’ design heeft de Multipla echter nooit het succes gekregen dat-ie verdiende. Wel signaleren we tot onze vreugde dat er tegenwoordig liefhebbers zijn die de auto de waardering geven die hem toekomt.
Multipla geïnspireerd op stadsautootjes
We nemen het woord ‘geniaal’ niet snel in de mond, maar de Multipla verdient dit predicaat als geen ander. Het carrosserieontwerp is van de hand van Roberto Giolito, die in 1993 en ‘94 al de Fiat Downtown en de Fiat Zic had getekend. Deze piepkleine stadsautootjes hadden eenzelfde soort glazen bovenverdieping als de latere Multipla.
De Zic had zelfs al Multipla-achtige lampunits. Hierop borduurde Giolito voort toen hij de opdracht kreeg om een zespersoons auto te ontwerpen met een maximumlengte van 4 meter én een fatsoenlijke bagageruimte.
Fiat Multipla: 6 zitplaatsen en 430 liter bagageruimte
Het resultaat van Giolito’s denk- en tekenwerk stond in 1996 op de Salon van Parijs. Iedereen was het erover eens dat het concept even lelijk als briljant was en daarom nooit in productie zou gaan. Toch kwam het er twee jaar later echt van. Met de Multipla presenteerde Fiat een midi-MPV die behalve zes volwassen personen ook nog eens 430 liter bagage aankon.
Fiat Multipla vs. Opel Zafira
Dat laatste was meteen hét grote voordeel ten opzichte van de toenmalige Opel Zafira, want daarin paste bij een zespersoons bezetting hoogstens nog een envelop met inhoud achter de derde zitrij. Ook wie midvoor zit in de Fiat Multipla, heeft alle ruimte. Met dank aan de versnellingspook die is ondergebracht in het malle centrale dashboard, dat door boze tongen ook wel ‘de apenrots’ wordt genoemd.
Ideale vakantieauto en compacte verhuisbus
Van de zes stoelen kun je de middelste twee tot tafeltjes omklappen en desgewenst kunnen alle zetels, behalve die van de bestuurder, er helemaal uit. Als accessoire bood de Fiat-dealer een speciaal koelkastje aan, dat je kon verankeren op de plek van één van de middelste stoelen. Zo maakte je van de Fiat Multipla in een handomdraai óf de ideale vakantieauto óf een regelrechte verhuisbus.
Motoren Fiat Multipla
De variatie aan interieurindelingen mag dan groot zijn, de keuze in aandrijflijnen was juist beperkt. De Fiat Multipla was er met een 1,9-liter JTD (105-115 pk) en een zestienkleps 1,6-liter benzinemotor (105 pk). Op sommige markten werd-ie ook geleverd als 92 pk sterke Bi-Fuel, die zowel aardgas als benzine lustte. Vanwege het grote koppel is de diesel de fijnste motor, zeker als je vaak met zes man onderweg bent. Een automaat was niet leverbaar.
Sportiefse MPV
Als basis voor de Multipla diende de Fiat Bravo, maar de MPV was een stuk breder. Dat maakt ’m in stadsverkeer een beetje onhandig, tegelijkertijd bezorgen het lage zwaartepunt en de grote spoorbreedte de Fiat Multipla een fantastische bochtvastheid. Daarmee was het destijds de sportiefst sturende MPV. Ondanks zijn vele goede eigenschappen, werd de MPV allesbehalve een succes.
Hoeveel Fiats Multipla gebouwd?
Ook de facelift van 2004, waarbij de dolfijnenneus werd gladgestreken, zorgde niet voor de gewenste stijging van de verkoopcijfers. Na ongeveer 300.000 exemplaren vond Fiat het in 2010 mooi geweest. De fabrikant verkocht de rechten aan het Chinese Zotye Auto, dat de geboren Italiaan onder de naam Zotye Multiplan en Zotye M300 nog tot 2013 bleef produceren, nota bene ook als EV.
Fiat Multipla-fans
Onder het selecte groepje Multipla-fans, schaarde zich ook Harry Vaarkamp, die we in mei 2024 spraken. Harry was al geboren toen de allereerste Fiat Multipla het levenslicht zag - of eigenlijk: de 600 Multipla. Dat was een soort mini-MPV avant-la-lettre, gebaseerd op de Fiat 600. Die originele 600 Multipla (1956-1967) trok evenmin volle zalen bij schoonheidswedstrijden.
Het was vooral een praktische auto voor grote gezinnen met een smalle beurs. Daarnaast was er een speciale taxiversie, die vooral in Rome gretig aftrek vond. Tijdens de vele vakanties die Harry als kind met zijn ouders en zus in Italië doorbracht, moet-ie heel wat oude Multipla’s zijn tegengekomen.
Water úít de beek ín de radiateur
Desgevraagd bleek Harry daar ‘geen actieve herinnering’ aan te hebben. De autoreizen naar en door het geboorteland van de Fiat Multipla stonden om andere redenen in zijn geheugen gegrift. “Bij ons thuis was mijn moeder de autoliefhebber - mijn vader had zelfs geen rijbewijs. Mams was een bikkel achter het stuur en voor de duvel niet bang. Ik kan me de snelle ritten over de bergpassen - destijds nog zonder vangrail - in de Alpen nog haarscherp voor de geest halen.
Net als de beelden van mensen die in de file even uitstapten, om een kan met water uit de bergbeek te vullen om dat vervolgens in de droog kokende radiateur te gieten.”
Eerste auto: Fiat 600
Harry’s eerste auto was ook een Fiat: “Een bijna nieuwe, crèmewitte 600 - een gewone, geen Multipla. Die kreeg ik cadeau van mijn ouders. Fantastisch natuurlijk, al moest ik de stoelrails naar achteren verplaatsen omdat ik anders niet achter het stuur paste. In eerste instantie was ik dolblij met mijn Fiatje, maar tijdens mijn dienstplicht bij de Marine Luchtvaartdienst heb ik me door een dienstmaat gek laten maken van een MGB Roadster. Het ding was behoorlijk verwaarloosd, toch was ik er helemaal verliefd op.
“Toen de auto uiterlijk in topstaat was, heb ik de motor laten reviseren. Zonder garantie, en dat heb ik geweten. ”
Ik verkocht de 600 en nam de MG van mijn dienstmaat over. Zonder dat ik het mijn ouders had verteld, trouwens. Dat werd me - terecht - niet in dank afgenomen. In hun ogen had ik een onbetrouwbare auto gekocht, waar flink wat geld ingestoken moest worden - geld dat ikzelf niet had.
Toen de auto opnieuw gespoten en uiterlijk in topstaat was, heb ik de motor laten reviseren. Zonder garantie, en dat heb ik geweten. Na nog geen duizend kilometer liepen de lagerschalen eruit. Vervolgens heb ik ’m - na drie jaar bloed, zweet en tranen - uit armoede moeten verkopen.”
Vastgelopen motor Fiat 124
Als opvolger van Harry’s Britse roadster, kwam er een groene Fiat 124 Special, een model dat de meeste mensen zich vooral herinneren met Lada-logo’s op front en kont. “Die auto heeft me een paar jaar keurig van A naar B gebracht. Helaas heb ik 'm op weg naar onze vakantiebestemming in Italië, in Basel moeten achterlaten met een vastgelopen motor. Einde oefening.”
Harry ging vaak vreemd
Achteraf was het technisch total loss van de 124 niet eens zo’n ramp, want al snel kreeg Harry van z’n werkgever een auto van de zaak, zij het geen Fiat. Wel kwam er veel leuks van ‘vreemde’ merken voorbij, waaronder een Citroën GS en een Ford Granada.
Bij het bedrijf waar Harry in 1984 terechtkwam, was dat soort merken taboe: “Het was een familiebedrijf in handen van vier broers. Allemaal autoliefhebbers en drie van de vier waren bovendien enorme Italië-fans. Om die reden mocht ik alleen maar Italiaans rijden, maar dat vond ik helemaal niet erg. Er kwamen veel Fiats langs, want elke vier jaar mocht ik weer iets nieuws uitzoeken.
Van Ritmo naar Tempra SW
Mijn eerste auto daar was een Ritmo, maar ik heb ook een Tipo, Marea en Tempra SW gehad. Mijn zoon Paul, die nog veel meer van Italiaanse auto’s houdt dan ik, vindt eigenlijk dat ik er zo eentje moet terugkopen. Waarschijnlijk vanwege de goede herinneringen aan de vakantiereizen met die auto naar Engeland en Schotland.”
Multipla naast chique Lancia's
Na zijn pensioen en reed Harry de meeste dagelijkse ritten in een Lancia Delta van de laatste generatie. Voordat hij de Multipla aanschafte, had hij als hobbyauto al een Lancia Thema. Daarnaast deelde Harry samen met zijn zoon Paul de zorgen voor een Lancia Gamma. Ruim een jaar geleden kregen de chique Lancia’s gezelschap van een neefje uit de volkse tak van de familie: de blauwe Multipla die in dit artikel schittert.
“Met de Multipla was het liefde op het eerste gezicht.”
Harry: “Eigenlijk was het met de Multipla een dikke twintig jaar geleden al liefde op het eerste gezicht. Alleen vond ik destijds dat ik al genoeg auto’s had. Het leukste aan de Multipla vind ik dat-ie zo lekker eigenwijs is, met z’n maffe dolfijnenneus. Maar de ruimte en het zicht rondom zijn ook geweldig! Het model van na de facelift heeft niet dezelfde charme, al vinden veel mensen dat wel meer op een auto lijken, haha.”
Veel uitgewoonde auto's
“Nadat Paul en ik besloten hadden dat we serieus op zoek gingen naar een Multipla, bleek het knap lastig een mooie te vinden. Het is een typische gezinsauto, maar intensief gebruik en de slijtagegevoelige bekleding gaan niet goed samen.
Daarnaast bleek de Fiat populair te zijn geweest als vakantieauto voor studentenverenigingen en als reclame-auto voor bedrijven. We kwamen dan ook veel uitgewoonde exemplaren tegen.” Behalve versleten bekleding, is er nog een veelvoorkomend cosmetisch pijnpunt in het interieur: de rijkelijk aanwezige, grijze kunststof verkleurt, is krasgevoelig en wordt plakkerig als uitgekauwde kauwgom.
Oppassen voor roestige bodem Fiat Multipla
De techniek is vrij robuust, maar je moet wel oppassen voor een roestige bodem. Harry: “In de wagenvloer zitten rechthoekige uitsparingen waarin vocht en vuil zich ophopen. En daar vormt zich natuurlijk roest. Bij meerdere auto’s die we hebben bekeken, was die al in een vergevorderd stadium.
Zo niet bij deze blauwe, die we vonden bij een ex-Fiat-dealer in Gemert waar we eigenlijk naar een Lancia Lybra kwamen kijken. Het was de ex van de vader van de garagehouder. Na het overlijden van die man stond-ie al vijf jaar stof te verzamelen. Omdat ik een goede klik had met de verkoper, wilde hij hem wel aan mij kwijt. En toen de bodem goed bleek, was de deal snel rond.”
“Vanwege het raamoppervlak à la Gouden Koets krijg je de neiging om naar het publiek te zwaaien.”
Plakkerige knoppen
Na een onderhoudsbeurtje, het vervangen van de distributieset, de rechter zonneklep en het reservewiel, is de Multipla helemaal fris. Harry reed er in een jaar tijd al zo’n 10.000 kilometer mee - en met veel plezier, al moesten de plakkerige knoppen nog wel worden aangepakt. En zoon Paul vond dat er ook weer een originele Fiat-radio in moest komen. “Die ligt al klaar, hoor!”
Rijden met de Fiat Multipla
Een rit in de Multipla is een bijzondere ervaring. Je zit uitzonderlijk hoog, en daardoor valt de goede wegligging des te meer op. De hoofdruimte is immens en vanwege het raamoppervlak à la Gouden Koets krijg je de neiging om naar het publiek te zwaaien.
Want publiek trek je met deze auto sowieso: “Ja, je krijgt altijd veel reacties, opvallend genoeg ook van heel jonge mensen. En iedereen vindt altijd iets van de auto. Van ‘ik heb ’m altijd lelijk gevonden, maar hij is toch wel grappig’ tot ‘schitterend, leuk dat je daarin rijdt’. Met dat laatste ben ik het roerend eens, al is dat wel de mening van een kleine minderheid, haha.”
Onlangs bereikte ons het droevige bericht dat Harry Vaarkamp op 16 oktober 2024 op 73-jarige leeftijd is overleden.
De zekerheid van Univé: uitstekende service en altijd een gunstige premie.
