Elfstedentocht 2021 - Wij reden de tocht alvast: met een elektrische auto
Er ligt nog nauwelijks ijs, maar door de aanhoudende kou wordt er nu al gesproken over een mogelijke Elfstedentocht 2021. Er is echter één groot probleem: de coronacrisis. Zelfs als er meer dan 25 centimeter op de Bonkevaart ligt, mag de Elfstedentocht niet doorgaan. Dus reden wij de Tocht der Tochten maar met de auto: een Hyundai Ioniq Electric, de klapschaats onder de elektrische auto's.
Elke winter houden 22 rayonhoofden van de Elfstedentocht hun vingers gekruist. Ze willen dat het gaat vriezen, en hard ook. De 200 kilometer lange schaatstocht over natuurijs kan pas doorgaan als het ijs minimaal 15 centimeter dik is. Wanneer het zo ver is, mag de ijsmeester het heuglijke nieuws brengen - in het Fries. In 1985 sprak hij de woorden "It sil heve" (het gaat gebeuren). In 1997 was ik elf jaar oud en ik kan mij de woorden "It giet oan" (het gaat door) nog goed herinneren.
De Tocht der Tochten wordt georganiseerd door de Koninklijke Vereniging De Friesche Elf Steden. Hoewel de laatste editie ouder is dan de millenniumbug, is de informatie op de website van de vereniging geschreven alsof de volgende Elfstedentocht ieder moment kan plaatsvinden. Zo is van elke toerrijder bekend hoe laat hij of zij aan de start moet verschijnen voor een eventuele tocht. Startnummer 4892 zit in groep 7 en moet beginnen om 6.16 uur, om maar een voorbeeld te noemen. Ik zou alvast een wekker zetten …
De wedstrijdrijders gaan om 5.15 uur van start. De Koninklijke Vereniging adviseert om twee uur voor de start een pastamaaltijd (of andere koolhydraten) te eten. Mijn voorbereidingen bestaan uit een kopje koffie en de Bluelink-app van Hyundai. Daarmee geef ik de Ioniq Electric een kwartier voor vertrek de opdracht om de cabine op te warmen tot 21 graden. De thermo-onderkleding blijft in de kast liggen.
Ontdek onze krachtige, volledig elektrische SUV met een rijbereik tot 572* km.
En dat voor een vriendenprijs!
Drie Elfstedentocht-rijders wonnen twee keer
Als de Elfstedentocht morgen zou plaatsvinden, moeten de rijders zich vandaag inschrijven. Dat gebeurt bij de Elfstedenhal in Leeuwarden. Voor de kunstijsbaan staat de Elfstedenrijder, een standbeeld van een schaatser met zijn lichaam naar voren gebogen en zijn blik op oneindig. Op de sokkel zijn de namen van alle winnaars vermeld. Drie namen komen twee keer voor. Evert van Benthem is vast de bekendste tweevoudige winnaar (1985 en 1986), maar Adema (1940 en 1941) en De Koning (1912 en 1917) gingen hem voor.
Bij 1940 staan trouwens vijf winnaars vermeld. Dit hadden de rijders afgesproken in wat het Pact van Dokkum genoemd wordt. Maar er ontstond toch een eindsprint, met één winnaar. Wie dat was, kon niemand zien door de vele toeschouwers op het ijs. Daarom besloot de jury alle vijf de namen op te nemen. In 1956 sloten vijf wedstrijdrijders opnieuw een pact, maar daar was de jury niet blij mee. Daarom staat op de sokkel achter het jaartal 1956 simpelweg een streep.
Hyundai Ioniq Electric vindt in Hindeloopen geen laadpaal
Vanuit Leeuwarden voert de tocht langs Sneek, IJlst, Sloten en Stavoren. Ik verheug me op het stadje dat daarna komt: Hindeloopen. Hier miste Piet Kleine in 1997 de stempelpost. De brug waarbij hij had moeten stempelen, is later naar hem vernoemd. Voor automobilisten met een elektrische auto is Hindeloopen om een heel een andere reden bijzonder: het stadje geeft geen openbare laadpalen. Niet dat de Hyundai Ioniq Electric een laadpauze nodig heeft, want het grotere accupakket bezorgt het vernieuwde model een opgegeven actieradius van 311 kilometer. Daarmee kun je de Elfstedentocht in een adem uitrijden.
Dat neemt niet weg dat je met een elektrische auto gaat denken in 'ABC': Always Be Charging (altijd opladen). De nieuwe Ioniq heeft een iets krachtiger boordlader dan zijn voorganger, waardoor hij meer koek-en-zopie uit een openbare laadpaal nuttigt. Dus heeft het zin om in te pluggen als je boodschappen doet of de kapper bezoekt. Opladen terwijl je het Schaatsmuseum in Hindeloopen aandoet, zit er dus niet in. Ik ben hier om een luguber aandenken aan de hel van '63 te bekijken.
Op vrijdag 18 januari 1963 werd de twaalfde Elfstedentocht gereden, de zwaarste ooit. De weersomstandigheden en de kwaliteit van het natuurijs waren zo erbarmelijk, dat maar 57 van de 568 wedstrijdrijders de finish haalden. Onder de toerrijders was de 'slachting' nog groter: slechts 69 van de 9294 deelnemers reden hem uit. Op de eenendertigste plaats eindigde Tinus Udding. Hij had het gehaald, maar zijn voeten vertoonden ernstige bevriezingsverschijnselen. Een dag later werd zijn rechterteen geamputeerd.
De teen van Tinus Udding wordt tentoongesteld in het Schaatsmuseum. De vrouw achter de informatiebalie lijkt verbaasd dat ik niet voor de originele stempelkaart van Piet Kleine kom, maar ze begrijpt mijn fascinatie. Samen lopen we langs rekken vol klassieke schaatsen naar de glazen stolp waaronder de teen ligt. Het ding lijkt niet op een teen, het is meer een omhulsel van een teen. Met een grote nagel erop, dat wel.
De Hyundai herkent Bartlehiem niet als plaatsje
Bevroren tenen, ijskoude vingers, ik zet meteen de stuurverwarming aan. De rit gaat verder naar Workum, Bolsward, Harlingen en Franeker. Begin februari 2020 was de Elfstedentocht nog in het nieuws: de oudste kleurenbeelden van het evenement waren opgedoken. De video-opnames stammen uit 1954. Erop zijn schaatsers, toeschouwers en winterlandschappen te zien. En de molen van Vrouwenparochie. Ik kan bevestigen dat de molen nog altijd bestaat. Tussen toen en nu was er een paar keer sprake van dat hij zou worden afgebroken, maar steeds werd hij gered. Vrijwillige molenaars houden hem tegenwoordig in bedrijf.
Mijn volgende stop is Bartlehiem. Het navigatiesysteem van de Ioniq herkent 'Bartlehiem' niet als plaatsnaam, maar daar valt omheen te werken. Op het grote breedbeeldscherm kun je eenvoudig met je vingers over de landkaart bewegen alsof je op een telefoon in Google Maps zit te neuzen. Ik zet de cursor op de bekende brug van Bartlehiem en instrueer de auto: loods mij hier naartoe. Bartlehiem is een plaatsje van niets, maar tijdens de Elfstedentocht verandert het in een bruisend kruispunt. Hier slaan de schaatsers linksaf naar Dokkum en beginnen aan het stuk dat ze twee keer moeten afleggen, heen en terug. Weer in Bartlehiem gaan ze opnieuw linksaf, de laatste tien kilometer naar de finish op de Bonkevaart.
Prins Willem-Alexander met een Marlboro-jasje aan
De laatste brug voor de finish is een ereboog. Zijn officiële naam luidt Elfstedenmonument, maar in de volksmond is het de Tegeltjesbrug. Ruim 7000 deelnemers zijn op de brug afgebeeld, elk op een eigen tegeltje. De blauwe portretten vormen samen een grote afbeelding van een groep schaatsers. Automobilisten lezen op de rand de befaamde woorden uit 1985: 'It sil heve' (het gaat gebeuren). Ik parkeer de Hyundai naast de brug waar je naartoe kunt lopen over houten planken. In de tweede schaatser van de groep zoek ik naar het tegeltje van Willem-Alexander. De Prins van Oranje deed in 1986 mee aan de toertocht onder de alom bekende schuilnaam W.A. van Buren. Wat veel mensen niet weten, is dat hij een rood-witte jas van sigarettenmerk Marlboro droeg. Dat kan echt niet meer. Gaan veranderende tijden er ook voor zorgen dat we in de toekomst meewarig terugblikken op de auto met verbrandingsmotor?
Op het navigatiescherm vegen we over de blauwe streep die de Bonkevaart voorstelt. Hier is op 28 november 2019 een nieuwe finishboog voor de Elfstedentocht onthuld. Maar waar staat dat ding? Ik hoef niet lang te zoeken, want de boog is van ver te zien. Hij heeft de vorm van een half Elfstedenkruisje, de andere helft reflecteert in het water. Alle deelnemers die de tocht voltooien - binnen de tijd en met alle stempels - krijgen zo'n kruisje. Op een informatiebord staan de winnaars en hun tijden vermeld. De makers van dit bord zijn minder streng dan die van het standbeeld Elfstedenrijder. Achter '1956' staat geen botte streep, maar 'geen officiële winnaar'. Met daarachter toch de namen van de vijf eerst binnengekomen schaatsers.
Hyundai Ioniq Electric is een klapschaats op wielen
Volgens het informatiebord is Evert van Benthem de snelste van allemaal. In 1985 voltooide hij de tocht in 6 uur en 47 minuten. Bij de laatste editie in 1997 deed Henk Angenent er twee minuten langer over, maar toen was de route wel bijna 3 kilometer langer … Van Benthem is ervan overtuigd dat er in de toekomst sneller gereden gaat worden. Zijn redenering in simpel: in 1997 was de klapschaats er nog niet.
In mijn ogen is de Hyundai Ioniq Electric de klapschaats onder de elektrische auto's. Beide zijn gemaakt om efficiënt om te springen met de energie die je erin stopt. Voor de schaatser betekent dat ontspannend en snel schaatsen, terwijl de Ioniq Electric met een kilowattuur elektriciteit verder rijdt dan al zijn concurrenten. Dit is te danken aan de efficiënte aandrijflijn en de goede stroomlijn van de auto - de Friese tegenwind heeft amper vat op hem.
Fluisterstil rijdend langs groene akkers, stoere knotwilgen en wuivende rietpluimen, denk ik twee dingen: wat is Friesland mooi en wat heb ik veel respect voor alle schaatsers die de Tocht der Tochten hebben getackeld.
Bij Univé geniet je van een gunstige premie en uitstekende service bij ongeval of pech.
